Κυριακή 11 Απριλίου 2010

ΜΠΑΡΑ ΚΑΙ ΓΥΑΛΙΑ



ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΜΠΑΡΑ ΚΑΙ ΓΥΑΛΙΑ
Η Μπάρα και η Γυαλιά ήταν δύο από τα παλιά χωριά του Τριγώνου, που σήμερα δεν υπάρχουν. Τα άλλα γηγενή, που υφίστανται μέχρι σήμερα είναι τα Μαράσια, ο Πεντάλοφος, τα Πετρωτά, η Μηλιά και το Θεραπειό.
Από τη διάλυση της Μπάρας δημιουργήθηκαν η Πλάτη και το Σπήλαιο, ενώ από τη Γυαλιά δημιουργήθηκε η Ελιά και ενισχύθηκαν πληθυσμιακά το Σπήλαιο, η Στέρνα και η Λεπτή.
Όπως προαναφέρθηκε η Μπάρα και η Γυαλιά ήταν τα κατ' εξοχήν γηγενή χωριά που έπαψαν να υπάρχουν, γι' αυτό θα ασχοληθούμε διεξοδικά με την αναζήτηση της ιστορικής τους ταυτότητας.

Οι περισσότεροι Μπαριώτες ήρθαν από το Αλεποχώρι της σημερινής Βουλγαρίας, δέκα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μπάρας και της Γυαλιάς. Καθώς και αρκετοί Γυαλιώτες ήρθαν επίσης από το Αλεποχώρι.

Τους Μπαριώτες τους λέγανε κοροϊδευτικά "αλεπές" (αλεπούδες) λόγω Αλεποχωρίου. Το όνομα το κληρονόμησαν οι Πλατιώτες.
Τους Γυαλιώτες τους λέγανε "τσακάλια", άγνωστο γιατί. Ενώ οι Τούρκοι τους έλεγαν: "Γιάλετζικ μαζαβερί" δηλαδή: προδότες της Γυαλιάς. Στα δύο χωριά είχαν εγκατασταθεί και αρκετοί κάτοικοι του Καρά Τεπέ, που ήταν χωριό αντίκρυ στο Ντεβέ Ντερέ της Βουλγαρίας. Ένας απ' αυτούς ήταν και ο Μόσχου Κωνσταντίνος που χρημάτισε πρώτος δάσκαλος της Γυαλιάς. Αργότερα χειροτονήθηκε παπάς στη Μπάρα. Οι απόγονοι του Παπακωνσταντή φέρουν το επώνυμο Παπαδόπουλος.
Μια μαρτυρία αναφέρει πως η περιοχή της Μπάρας αγοράστηκε από δέκα οικογένειες του Αλεποχωρίου από έναν Βούλγαρο τσιφλικά. Το Αλεποχώρι εμφανίζεται στις απογραφές να έχει 250 κατοίκους το 1885, από τους οποίους 12 μαθητές και 414 κατοίκους και 35 μαθητές το 1904 (Ψάλτης).
Οι δέκα αυτές οικογένειες του Αλεποχωρίου, κατ' άλλους δώδεκα, ήρθαν και "κόνεψαν", εγκαταστάθηκαν στη Μπάρα, (θεοχαρΐδης θεοχάρης).
Στη Μπάρα λίγα χρόνια πριν τη μετανάστευση προς το νότο, πέθαναν 80 περίπου άτομα από επιδημία ευλογιάς.
Στο χωριό υπήρχαν τέσσερις βρύσες και ένα πηγάδι. Οι δυο βρύσες ήταν μαζί, η άλλη στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου και η τέταρτη ήταν των Ντιόρογλου και Χατζηγιώργη.
Στο χωριό χρημάτισε πρόεδρος ο Δανιήλ Γκαϊντατζής.
Ο πρώτος δάσκαλος ήταν λοχίας του Ελληνικού Στρατού. Πρώτος ιερέας ήταν ο Κωνσταντής Μόσχου.

Η Μπάρα εμφανίζεται σε απογραφή του 1877 να έχει 175 κατοίκους ενώ το 1884, 225. Το 1913 είχε 350 άτομα, το 1920, 308 και το 1928 είχε μόλις 36 εναπομείναντες.
Η τοποθεσία που βρισκόταν η Μπάρα μοιάζει με λεκάνη. Η προηγούμενη ονομασία της "Γκιολτζούκι" σημαίνει στα τούρκικα μικρή λιμνούλα. Υπάρχει και περιοχή που ονομαζόταν γκιόλα δηλαδή γούρνα, λίμνη.
Υπήρχε και ανεμόμυλος, αερόμυλο τον έλεγαν, του Δεληγιαννίδη Ιωάννη.
Καφενείο διατηρούσε ο Πεχλιβανίδης Ιωάννης ενώ υπήρχε στο χωριό και μάντρα που έφτιαχνε κασέρια.
Το χωριό διοικητικά ανήκε στην Κοινότητα του Ντεβέ Ντερέ.
Αργότερα και μέχρι την ερήμωση του πέρασε αρχικά στο Δήμο Πενταλόφου και μετά στην ομώνυμη κοινότητα.
Σε επιστολή του 1873 με την υπογραφή Ανδρέας Ψιμόπουλος αναφέρει για τη Μπάρα: "Οικογένειες 40, ελληνικώτατοι αλλ' αμαθέστατοι και αβέλτηροι, διδάσκει ο ιερεύς".
Τρεις λέξεις από τις οποίες οι δύο πολύ σκληρές αλλά η πρώτη άκρως τιμητική. Ελληνικώτατοι. Αγράμματοι φυσικό ήταν αφού δεν υπήρχαν σχολεία. Το αβέλτηροι σημαίνει αργόστροφοι, νωθροί στη σκέψη όμως τότε οι άνθρωποι είχαν άλλες προτεραιότητες. Προηγούνταν η επιβίωση, ο αγώνας για ένα κομμάτι ψωμί.
Έτσι λοιπόν μπορεί να εξηγηθεί ο βαρύς χαρακτηρισμός του λόγιου δασκάλου από το Μουσταφά Πασά (Σβίλεγκραντ) που σημειωτέον χρησιμοποιεί τους ίδιους χαρακτηρισμούς και για τους κατοίκους του Γιαγκλατζίκ (Γυαλιάς), Καρά Μπάγ (Πετρωτών), Μπες Τεπέ (Πενταλόφου) και άλλων χωριών.
Για το Καρά Τεπέ του Καζά Ορτάκιοϊ, που ανήκει στο Σαντζάκιο Αδριανουπόλεως του ομώνυμου Βιλαετίου, γνωρίζουμε ότι ο πληθυσμός του, στα 1885 ήταν 150 άτομα ενώ στα 1904 μειώθηκε στα 80, εκ των οποίων 10 μαθητές. Τα νούμερα αυτά αποδεικνύουν δύο πράγματα: τη φιλομάθεια των κατοίκων και τη μετανάστευση τους προς τη Μπάρα και τη Γυαλιά. Καρά Τεπές υπήρχε και στον Καζά Κεσσάνης του Σαντζακίου Καλλιπόλεως.
Γράφει κι άλλα όμως ο Ανδρέας Ψιμόπουλος, στην επιστολή του με ημερομηνία 13/25 Φεβρουαρίου 1873, προς τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο
Αδριανουπόλεως: "Εκ των πολλών χωριών της περιοχής Τζιερμενίου ελληνικά είναι μόνον οκτώ: Ουρούμκιοϊ, Κόζουλτζια, Καρά Μπάγ, (Μ)Πές Τεπέ, Γιαλατζίκ, (Μ)Πάρα, Σαρή Γιάρ, (Κουμαρλή μικτόν) και (Μ)Πεκτεσίδες.
Έκαστον των 8 χωρίων έχει 40-50 οικίας και εκκλησίαν όχι όμως σχολείον αλλά δωμάτων όπου συναθροίζονται 5-10 παιδιά και διδάσκονται υφ' ενός λεγομένου διδασκάλου του και χρέη νεωκόρου εκτελούντος, τα κοινά γράμματα, δηλαδή μηδέν.
Το Καρά Μπάγ έχει 180 οικογένειας, εργάζονται και ευπορούσιν, εισίν όμως αβέλτηροι. Δύνανται εάν θέλουσι να διατηρήσουσιν ελληνικόν Αλληλοδιδακτικόν Σχολείον".
Η έκθεση αυτή που υποβλήθηκε προς τους προέδρους του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανουπόλεως, Εμμανουήλ Αλτιναλμάζη και Κωνσταντίνο Δήμητσα, με υπογραφή "ο δούλος σας" καταλήγει:
"Λυπούμαι να βλέπω τους Βουλγάρους να φωτίζονται, αν και αγράμματοι και το δικό μας έθνος να οπισθοδρομεί. Είναι ανάγκη ηθικής τε και υλικής προστασίας και υποστηρίξεως, νουθεσίας δε ουκ ολίγης".
Όμως η εκπαιδευτική κατάσταση της περιοχή αλλάζει ριζικά μερικά χρόνια αργότερα.
Όπως προκύπτει από ερευνά μας στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας, στην περιοχή μας λειτουργούσαν, το 1905, 11 σχολεία με 13 δασκάλους και 547 μαθητές.


Απόσπασμα από το βιβλίο του φίλου Θεωδ.Κυρκούδη ''ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ'' που τόσο πολύ έχει συμβάλλει με το έργο του στην ιστορική καταγραφή και μελέτη της περιοχής του βορείου Έβρου .

1 σχόλιο:

Δημοφιλείς αναρτήσεις

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου